‘Asılılıq’ haqqında eşitdiyiniz zaman ağlınıza nə gəlir? Bir çox insanın bu və ya digər şəkildə nədənsə asılı olduğunu nəzərdə tuturam. Texnologiyanın inkişafı son on ildə nəzərə çarpacaq dərəcədədir. Rəqəmsal sosial media platformalarının və rəqəmsal informasiya kommunikasiya sistemlərinin böyüməsi hədsiz dərəcədə inkişaf etmişdir.Adını məlumat paylaşımı və s. qoyduğunuz bütün bu innovasiya və böyümə ilə əlaqəli çox böyük üstünlüklər var; Bu böyük informasiya texnologiyaları yeniliklərinin təbii ki, mənfi təsirləri də var.
Texnologiyanın neqativ tərəfləri nələrdir? Doomscrolling texnologiyanın trenddə olan təsirlərindən biridir. Doomscrolling insanlara görünməz yollarla təsir edir. Lakin bu məqalə Doomscrolling’in nə olduğunu, bunun necə baş verdiyini və hətta bu məsələni hansı yollarla azaltmaq və cilovlamaq olması barədə sizə aydınlıq gətirəcəkdir.
Doomscrolling-ə ümumi baxış.
Doomscrolling və ya zülmət və faciə kimi bilinən şey yeni qəbul edilmiş, daha doğrusu, müasir cəmiyyətdəki texnoloji auditoriyaya mənfi təsir edən təhlükəli bir həyat tərzidir. Əgər narahatlıq sözünün mənasını başa düşülərsə, doomscrolling daha yaxşı izah edilə bilər. Narahatlıq nədir? Qeyri-müəyyənlik, qorxu və həddindən artıq qayğıdan qaynaqlanan nəhəng düşüncədir. Narahatlıqları izah etmək üçün istifadə edilə bilən söz stressdir. Stress gündəlik vəziyyətlərdə bağlı qayğıları daim inkişaf etdirir.
Bundan əlavə, Doomscrolling, xəbərlərin və internetdəki mənfi məlumatların sərhədsiz və qaranlıq tərəflər vasitəsilə ölümcül istehlak aspektlərini izah etmək üçün istifadə olunan jarqondur. Əgər siz dayanmadan kədərli və faciəli xəbərlər qəbul edəcəksinizsə, Doomscrolling sindromu sizə də təsir edəcəkdir.
Doomscrolling-in üç növü.
Doomscrolling üç xroniki növə bölünə bilər. Əvvəla, Doomscrollingdən, yəni təşvişdən yaranan müəyyən nəticələr vardır. Nəticələri və bu kontekstdəki təsirləri başa düşdüyünüz təqdirdə, Doomscrollingin növünü özünüz təyin edə bilərsiniz. Aşağıda narahatlığın üç əsas növü göstərilib.
- Sosial Doomscrolling. Çox sayda insan sosial ayrıseçkiliyin və təhqirin qurbanıdır. Bu, həm də sosial fobiya olaraq bilinən və Doomscrolling kateqoriyasında qruplaşdırıla bilən narahatlıq növlərindən biridir. Qurbanlar özlərini cəmiyyətdən təcrid edirlər. Texnoloji imkanlar asanlıqla əldə olunan olduğundan, qurban, xəbərlərə və bütün onlayn şeylərə dərindən baş qoşacaq və bunu özünə çəkəcəkdir. Bu vəziyyətdə qurban bu təcrübəyə aludə olacaq və bununla da, asılılıq meydana gələcəkdir.
Faciəli xəbərlərin həddindən artıq istehlakı, qurbanın duyğularını və həyatını məhv edərək stress və narahatlığa gətirib çıxaracaqdır. Təşvişin bu növünü izah edə biləcək bəzi nümunələr var. Buna belə baxın: dünyanın bir çox ölkəsi sosial görüşlərə və s. qarşı tədbirlər görüb. Sosial fobiyadan əziyyət çəkən hər hansı bir şəxs ona görə xoşbəxtdir ki, məktəblər və s. kimi sosial obyektlərlə bağlı məhdudiyyətlər var. Yenidən başlamağa dair bir xəbər olarsa, sosial fobiyadan əziyyət çəkən insan üçün normal həyata qayıtmaq stressli olacaqdır.
b) Panik atak Doomscrolling. Asılılıq sözündən lap əvvəllərdən istifadə olunur və bu söz narahatlığın bu növünə uyğun gəlir. Rəqəmsal dövr məlumatları asanlıqla əldə edilə bilən etdi. Siz keçmiş məlumatları və keçmiş hadisələri bərpa edə bilərsiniz. Bərpa etməyin müsbət olduğu kimi mənfi tərəfləri də ola bilər. Müsbət tərəfdən baxsaq, keçmiş rəqəmsal sənədlərə əsaslanaraq həll yolları əldə etmək mümkündür. Ən pisi o zaman baş verər ki, siz həyatınızla bağlı ən pis şeyləri yalnız rəqəmsal anbarlara əsaslanaraq dərk edəsiniz.
Daha çox məlumat almaq üçün, faciəli və qaranlıq xəbərləri araşdırdıqdan sonra hər dəfə belə bir sənədləşdirilmiş ssenarilərə daxil olduğunuz zaman nəticələr ölümcül bir panik ataka gətirib çıxaracaqdır. Onlayn kontekstdəki bəzi məlumatlar etibarsız ola bilərlər. Bu asılılıq davam edərsə, insan özünə daha da zərər verə bilər. Real olan və bu sindromla nəticələnən bir nümunə də, insanlara hərəkət etmək və ictimai toplaşmaq baxımından mənfi təsir edən korona pandemiyasıdır. Bir çox insan maddi cəhətdən stabil deyil və pandemiya ilə əlaqəli hər hansı bir xəbər insanlar üçün çox əzabverici olur.
c) Obsessiv Doomscrolling. Bu, daha çox, insanın özündən qaynaqlanan bir təşviş növüdür. Bir çox insan xəbərləri mənimsəmək və müəyyən medianı oxumaq baxımından öz zəif nöqtələrini bilir. Aludəçilik, bu paradiqmanın mühüm və hətta həyəcan təbili çalan əsas sahələrindən biridir. Sosial media platformalarındakı veb səhifələrdə gəzişmək asılılıq yaradır və əksər hallarda, insanlara fərqli formada təsir edir. İnternetdə olan bir çox şey təşvişə və stressə səbəb ola bilər. Qrafik şəkillər və videolar insanlara fərqli şəkildə təsir edir. Pornoqrafik məzmunun istifadəsi çox vaxt təhlükəli olur və bu platformalarda sonsuz sayda amillər var.
Doomscrolling narahatlığının baş vermə səbəbləri.
İnsanların özlərini bu ümidsizlik hovuzuna məhkum etmələrinin bir çox səbəbi var. Bəzi səbəblər peşə ilə, digərləri isə insanların qəbul etdikləri həyat tərzi ilə əlaqələndirilir. Peşələr baxımından jurnalistlər bu təcrübədən və davranışdan daha çox təsirlənirlər. Hər bir insanın zehni quruluşu müəyyən məlumat və bilikləri həm mənfi, həm də müsbət tərəfdən idarə etmək üçün fərqli şəkildə inkişaf edir. Əgər insana müəyyən məlumatlarla başa çıxmağın yolu öyrədilməyibsə, bu zaman narahatlıq baş verə bilər və bu, daha sonra sağlamlıq probleminə də çevrilə bilər.
Əgər siz texnoloji dünyanın rəqəmsal məzmununa yönəlməmisinizsə, qaranlıq və faicəvi xəbərlər zehni vəziyyətə tez-tez təsir göstərəcəkdir. Bu bir nöqtədən sonra asılılıq yarada bilər və texnoloji istifadəçinin ruhi vəziyyətinə təsir göstərə bilər. İnsanların zehni vəziyyəti təhlükəyə cəld bir şəkildə cavab vermək üçün qurulmuşdur. İnsan hər dəfə Doomscrolling-ə etdiyi zaman, insanın zehni vəziyyəti daha çox təhlükəyə məruz qalır. Doomscrolling dayandırıla və yüngülləşdirilə bilər. Aşağıda bu təsiri dayandırmağın bəzi yolları verilmişdir.
Doomscrolling narahatlığının qarşısının alınma yolları.
- Terapiyalar (Özünənəzarət terapiyası və ya İdarəolunan terapiyalar)
İdarəolunan terapiya, müəyyən bir davranışı aradan qaldırmaq üçün inkişafınızı izləməyə kömək edəcək bir terapevti cəlb etdiyiniz terapiya növüdür. Bu xüsusi konsepsiyada terapevt, internetdəki keçirdiyiniz vaxtı idarə etmək üçün nəzarət prosedurları və standartları təklif edə bilər. Həll yolları onlayn dünyadan təcrid olmaq yox, məhdudiyyətlər yaradaraq və onlayn fəaliyyətlərinizi vacib olan məsələlərə qədər daraltmaqdır. Özünənəzarət aspektində isə, onlayn rejimlərinizi necə idarə edəcəyinizə dair məntiqi dəyişikliklər edin.
b. Periodik müayinələr.
Periodik müayinə özünüzü aşağıdakı aspektdə izlədiyiniz yerdir; onlayn aləmdə həll yolu axtarırsınızsa, əmin olun ki, bu, sizin tək hədəfinizdir. Faktları yoxlamağın yeganə yolu, axtardığınız həlli həqiqətən tapdığınızı bilməkdir. Onlayn aləmdə nə etdiyinizi anlamağa çalışın.
Doomscrolling əksərən oxumaq və ya iş kimi normal fəaliyyətləriniz üçün də təhlükəlidir. Doomscrolling haqqında daha çox məlumat əldə edərək tam yaşayın.
